شبهه شماره 47

پرسش : آیا خیراتی که برای اموات انجام می‌شود به آنان می‌رسد (توضیح دهید)، آیا در این زمینه‌ی روایات محکم و مستندی داریم؟

پاسخ :

مرگ انتقال به عالم دیگری به نام برزخ است که پس از این انتقال رابطه‌ی متوفی با عالم ماده (دنیا)‌ به طور کلی منقطع نمی‌گردد، بلکه چون دیگر حضور، ارتباط، سخن و یا درخواستش قالب مادی ندارد، ما [زندگان] که محصور در جسم هستیم، آن را درک نمی‌کنیم.
کسی که از دنیا رفته است، تا مدت‌ها حتی تعلقاتش باقی می‌ماند و حتی اگر این تعلقات بسیار شدید باشد، موجب اذیت او می‌شود، چرا که حتی تا مدت‌ها مرگ خود را باور نمی‌کند.

از جمله ارتباطاتی که قطع نمی‌شود، ارتباط با عمل و آثار عمل است. چه عمل خوب و چه عمل بد و یا به تعبیر دینی، چه صواب و چه معصیت. چرا که هر عملی، دارای خواص و آثاری است که نه تنها با مرگ عامل (صاحب عمل)‌ از بین نمی‌رود، بلکه تا مدت‌ها و گاهی تا قیامت باقی می‌ماند. پس همان طور که خیر یا شر عملش در طول حیات به او می‌رسید و در ضمن ذخیره‌ی آخرتش نیز می‌شد، خیر یا شر آثار عمل نیز به او می‌رسد و ذخیره‌ی آخرت نیز می‌گردد. لذا همان طور که متوفی در برزخ با صورت اعمال خود زندگی می‌کند، صورت آثار اعمالش نیز به او می‌رسد و موجب رحمت یا زحمت بیشتر او می‌گردد. خداوند متعال می‌فرماید: من عمل و آثار عمل را می‌نویسم و همه را نزد امام آشکار جمع می‌کنم:
«إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتى‏ وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ أَحْصَیْناهُ فی‏ إِمامٍ مُبینٍ» (یس - 12) 
ترجمه: ماییم که مردگان را زنده مى‏کنیم و آن چه کرده‏اند و آن چه از آثارشان بعد از مردن بروز مى‏کند همه را مى‏نویسیم و ما هر چیزى را در امامى مبین برشمرده‏ایم‏.

فرض کنیم کسی مدرسه‌ای ساخت، در زمان حیات او عده‌ای در این مدرسه تحصیل کردند و از ظلمات جهل به نور علم هدایت شدند. او صوابی انجام داده است و به ثوابی می‌رسد. اما آیا پس از مرگ او دیگر آثار این صوابش را به او نمی‌دهند؟ یا کسی خانه‌ی فسادی بر پا کرد. در این خانه‌ی فساد، فردی گمراه شد و یا خانواده‌ای از هم پاشید و آثار سوء این گمراهی یا پاشیدگی تا مدت‌ها و نسل‌ها باقی ماند. آیا چون دیگر مرده‌ است، نتیجه‌ی آثار عملش را به حسابش ننوشته و به او نمی‌دهند؟ قطعاً چنین نیست و عدل الهی اقتضا می‌کند که تا عمل او اثر دارد، او نتیجه‌ی این اثر را ببیند. لذا از آن جا که دفتر اعمال انسان تا روزی که آثار اعمال باقی است باز است، خیرات و صدقات نیز به او می‌رسد، که اگر چنین نبود، به جای آوردن قضای نماز فوت شده، روزه‌، حج، بازپرداخت بدیهی یا حق الناس، طلب حلیت ... و سایر واجبات نیز لزومی نداشت. چون اثری نداشت. پس چون این ارتباط باقی و این دفتر باز است و آثار اعمال نیز منتقل می‌گردد، هر خیراتی به متوفی می‌رسد. باذن الله.
- پیامبرـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: روزی حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ از کنار قبری گذشت که صاحب آن در عذاب بود، سال بعد نیز گذر کرد ولی از عذاب صاحب قبر خبری نبود، سبب را از خداوند پرسید، وحی آمد که از این میّت فرزندی صالحی به بلوغ رسید و برای مردم راهی درست کرد و یتمی را پناه داد به برکت آن از پدر گذشتیم. (محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 6، ص 220، حدیث 15، بحق الیقین مجلسی، ص 489.)

- پیامبر اکرم (ص) فرمودند: برای مردگان خود هدیه بفرستید. پرسیدند:هدیه برای مردگان چیست؟ فرمود:صدقه و دعا. و فرمود: ارواح مؤمنان هر شب جمعه به آسمان دنیا می‏آیند و مقابل خانه‏های خود می‏ایستند و با صدای محزون و گریه می‏گویند:ای اهل من!ای اولاد من! ای پدر و مادر من! ای خویشان من! خدا شما را رحمت کند! بر ما مهربانی کنید با چیزی که الان عذاب و حسابش با ما و نفع و بهره آن برای غیرماست. بر ما به درهمی یا قرص نانی یا لباسی مهربانی کنید... (جامع الاخبار)

- پیامبر اعظم صلوات الله علیه و آله فرمودند: سخت‌ترین لحظه برای میت، همان ابتدای شب اول است؛ پس با صدقه دادن به رفتگان خود رحم کنید، و اگر چیزی برای صدقه دادن نداشتید، دو رکعت نماز بخوانید، در رکعت اول سوره حمد را یک بار و سوره‌ توحید را دو بار قرائت نمایید، و در رکعت دوم سوره‌ی حمد را یک بار و سوره‌ی تکاثر را ده بار بخوانید. پس از سلام بگویید: بار الها! درود فرست بر محمد و آل محمد و برسان ثواب این نماز را به قبر این میت. (مستدرک الوسائل، ج2، ص 113)
- از امام صادق منقول است: که بسا باشد که میّت در تنگی و شدّتی بوده باشد و حق تعالی به او وسعت دهد و تنگی را از او بردارد پس به او گویند که این فرح که تو را روی داد به سبب نمازی است که فلان برادر مؤمن برای تو کرد. (منازل الآخره، شیخ عباس قمی، ص 50، به نقل از زاد المعنی)

و نیز آن حضرت فرمودند:
نماز و روزه و حج و تصدق و سایر اعمال خیر و دعا و ثواب آن اعمال برای کسی که آن اعمال را انجام داده و برای مرده هر دو نوشته می شود و وارد قبر او می‌شود. (همان مدرک)

- امام صادق علیه‌السلام فرمود: هرگاه شخصی به نیّت میتی صدقه دهد، خداوند جبرئیل را فرمان می دهد که این هدیه را به قبر او برساند. (شیخ عباس قمی، منازل الآخره، ص 28)

- امام صادق علیه‌السلام فرمود:‌ به واسطه نمازی که برای میت خوانده می‌شود تنگی قبر او به فراخی تبدیل می‌گردد. (همان مدرک).

و از بهترین خیرات این است که انسان نماز، تلاوت قرآن، دعا، صدقه، زیارت و ... را به امام زمان عجل الله تعالی فرجه‌الشریف هدیه نماید و ثواب این هدیه را برای متوفی طلب نماید.

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم

www.x-shobhe.com