پرسش : سرنوشت افرادی هم چون ادیسون که فاقد ولایت و امامت بوده‌اند و در ضمن خدماتی به جامعه بشری نموده‌اند در آخرت چیست؟
پاسخ :
بدیهی است خداوند متعال که نه تنها عادل، بلکه حکیم و رحیم است، از هیچ کس بیش از توان و امکانش سؤالی نمی‌نماید، چنان چه فرمود: «لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها - خدا هیچ کس را جز به اندازه طاقتش مکلّف نمىکند (البقره – 286)». پس اگر یک دانشمند یا یک عامی، فرصت، امکان و شرایط کسب معلومات و شناخت داشته، اما اهمال کرده، مسئول و پاسخ‌گو است و اگر به نسبت امکان و شرایط خود پیگری نموده، اما به خاطر محدودیت‌های زمانی – محیطی و ... به حقایق لازم دست نیافته، تکلیفی بر او نیست.
اگر چه ادیسون، انیشتاین و امثالهم، ولایت امیرالمؤمنین را نمی‌شناختند و نداشتند، اما بنا به اقرارهای خودشان انسان‌های موحدی بودند و به خاطر دانش و خدماتشان به نوعی مأجور هستند (اجر می‌برند). مگر آن که از روی عمد اهمال یا لجاجت کرده باشند.
آیات ذیل و ده‌ها آیه‌ی دیگر، بیان از آن دارد که هیچ چیز (دانش، نیت، عمل و ...) حتی اگر به کوچکی ذره و مثقالی باشد، از نظر خداوند متعال، عادل، حکیم و رحیم مخفی و پوشیده نمی‌ماند و هر کس نتیجه‌ی اعمال و رفتار خود را می‌بیند.
- إِنَّ اللَّهَ لا یَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ وَ إِنْ تَکُ حَسَنَةً یُضاعِفْها وَ یُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظیماً .
خدا ذرهاى هم ستم نمىکند. اگر نیکی باشد آن را دو برابر مىکند و (به غیر از اجر متقابل) از جانب خود نیز مزدى به کرامت مىدهد. (النساء – 40)
- وَ نَضَعُ الْمَوازینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئاً وَ إِنْ کانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنا بِها وَ کَفى بِنا حاسِبین .
روز قیامت ترازوهاى عدل را برقرار مىکنیم، و به هیچ کس ستم نمىشود. اگر عملى به سنگینى یک هسته‌ی خردلی هم باشد به حسابش مىآوریم، که ما حسابکردن را بسندهایم. (الانبیاء – 47)
- فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ - وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَه.
پس هر کس به وزن ذرهاى نیکى کرده باشد آن را مىبیند - و هر کس به وزن ذرهاى بدى کرده باشد آن را مىبیند. (الزلزله – 7 و 8)
اما نکته‌ی قابل توجه دیگر برای تمامی سؤال‌های مشابه این است که عقل، عدل و حکمت ایجاب می‌نماید که هر کس به هر هدفی کاری را انجام داد، به همان هدفش خودش برسد و طبعاً برای هر کسی کاری کرد، مزدش را از همان کس بگیرد. نمی‌شود برای کسی کاری را انجام داد و مزدش را از دیگری طلب نمود.
لذا اگر دانشمندی برای «علم» کار کرد (علم برای علم)، مزدش را از عالَم علم می‌گیرد. یعنی به نتیجه می‌رسد و دستآورد علمی او به نامش ثبت می‌شود و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. اگر دانشمندی برای «مردم» کاری کرد، پس مزدش را از همان مردم می‌گیرد. یعنی احتمالاً مردم از او به نیکی و بزرگی یاد می‌کنند و قدردان زحماتش هستند. و اگر هدف یک دانشمند در عرصه‌ی علم و خدمت به مردم، کمال و قرب‌الهی بود، یعنی برای خدا کاری کرد، اجر و مزدش با خداست.
البته این امر اختصاص به دانشمندان ندارد و برای همگان چنین است، حتی اگر کسی نماز بخواند و یا ذکر علی بن ابیطالب علیه‌السلام را به زبان بیاورد و دائم سخن از ولایت به میان آورد، اما هدفش خدا نباشد، نزد خدا اجری ندارد و همه‌ی اعمال خوبش از بین می‌رود.
- وَ الَّذینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ لِقاءِ الْآخِرَةِ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ هَلْ یُجْزَوْنَ إِلاَّ ما کانُوا یَعْمَلُون؟ (الاعراف – 147)
اعمال کسانی که آیات ما و دیدار آخرت را تکذیب کردند حبط می‌شود (از بین می‌رود)، آیا جز در مقابل کردارشان کیفر خواهند دید؟
دقت بفرمایید که بقای هر عملی، به طول بقای هدف آن است. پس اگر هدف فانی (دنیا) بود، آن عمل نیز فانی می‌شود و از بین می‌رود و اگر هدف باقی (خدا) بود، عمل و آثارش نیز باقی می‌ماند.
بهشت و جهنم مراتب مختلف دارند.بسته به اینکه کسی چقدر تلاش کرده است تا حیاتش رادر مسیر درست بگذراندبه همان مقدار جایگاهش متفاوت خواهد بود.مانند اینکه قران کریم مجاهدین در راه خدا را بر کسانی که در میدان جهاد نبوده اند فضیلت داده است.هر دو به بهشت وارد می شوند اما جایگاهشان متفاوت خواهد بود.در مورد دوزخ و دوزخیان هم همینگونه است. روز قیامت نامه های اعمال متفاوت خواهد بود .لذا جایگاه ها نیز متفاوت خواهد شد.
مضاف بر این باید توجه داشت که موفقیت های انسان به واسطه موهبت های الهی است که به او عطا شده است.مثل نعمت حیات،قدرت اندیشیدن،دیدن،شنیدن،حرف زدن و....
